Dossier

Ecologisch bermbeheer

Bermen zijn de ondersteuning van onze wegen. Ze dragen bij aan de veiligheid en vormen bovendien belangrijk leefgebied voor veel planten en dieren. Door bermen meer ecologisch te beheren, wordt niet alleen de natuurwaarde versterkt, maar neemt de veiligheid van onze wegen ook toe. Het risico op bermbrand verlaagt, het afvoeren van het water verbetert en het zicht voor de weggebruiker is vriendelijker. Goed beheer is dus heel belangrijk en op lange termijn zelfs goedkoper. In dit dossier vind je praktische informatie over de uitvoer en effecten van ecologisch bermbeheer voor wegen, dijken en openbaar groen.

Ecologisch bermbeheer is een extensieve beheervorm waarbij fasering in ruimte en tijd en gebruik van de juiste machines cruciaal zijn voor behoud of verbetering van de natuurwaarde. Hierbij wordt vooral ingezet op de omvorming naar kruidenrijk grasland langs wegbermen, (oevers langs) waterwegen, dijken en openbaar groen.

Dit beheer houdt rekening met aanwezige soorten of het vegetatietype. Het afvoeren van maaisel is belangrijk, maar ecologisch bermbeheer gaat verder dan alleen verschralen. Bij goede uitvoering ontstaat meer diversiteit in bloeiende planten en wortelstructuur, waardoor de bodem bijvoorbeeld meer water en ziektes vasthoud. Zo wordt een kwaliteitsimpuls gegeven aan de verbinding van leefgebieden van soorten. En is daarmee een noodzakelijke voorwaarde om de basiskwaliteit natuur te behalen.

Ecologisch beheer van bermen houdt rekening met de planten en dieren die in de berm leven. Dat kan door een aantal basisprincipes in acht te nemen.

Stel beheerdoelen op en leg vast waar bijzondere flora of fauna aanwezig is,
Maai gefaseerd en laat bij iedere maaibeurt 15-30% van de vegetatie ongemaaid, op zo klein mogelijke schaal. Houd hierbij rekening met aanwezige ecologische waarden.
Voer het maaisel af. Laat het maaisel maximaal 5 dagen drogen alvorens het te wiersen en te rapen. Gebruik een maai-zuig combinatie terughoudend.
Niet klepelen, dit leidt tot directe en indirecte schade aan flora en fauna en strookt daarom niet met ecologisch beheer. Lees hier meer over bij het kopje 'machines'.
Volg de effecten van het beheer door ecologische monitoring en stuur waar nodig bij. Leer meer hierover bij het kopje 'monitoring'.
Laat vakbekwaam personeel, met oog voor flora en fauna, het beheer uitvoeren. Onderaan het dossier bij 'meer informatie' staat een lijst met opleidingen en cursussen voor goed ecologisch bermbeheer.

Door ecologisch beheer volgens deze principes uit te voeren wordt het succesvol en draagt het bij aan duurzame populaties van flora en fauna in bermen.

Meer publicaties over Ecologisch bermbeheer

Monitoring en evaluatie zijn nodig om bijstellingen te kunnen doen aan de gemaakte afspraken indien dat nodig blijkt te zijn. Het is dus belangrijk voor een doelgerichte aanpak. Monitoring vindt in de meeste bermen echter niet plaats, deels omdat er geen overkoepelend landelijke beeld is. Daarnaast is het belangrijk dat er goed gecontroleerd wordt op achterstallig onderhoud.

Meer over monitoring van bermbeheer

Gebruik van het juiste materieel en de juiste werktuigen is essentieel. Het is belangrijk om zo licht mogelijk materieel te gebruiken dat de bodem zoveel mogelijk intact laat. Daarnaast moet het leven in en bij de bodem zo veel mogelijk intact gelaten worden, het maaien moet uitgevoerd worden met een machine met scherpe messen die de vegetatie recht afmaait en in brede wegbermen moet een wildredder gebruikt worden. Zorg dat je niet klepelt, het is beter om bijvoorbeeld een schotelmaaien en opraapwagen te gebruiken want dan overleeft een groot deel van de rupsen het. Daarnaast verarmt de bodem waardoor de bloemvegetatie rijker wordt.

Meer over machines en innovatief ecologisch bermbeheer

Lees hier meer over inspirerende voorbeelden bij ecologisch bermbeheer. Bijvoorbeeld over samenwerking, dat is erg belangrijk in ecologisch bermbeheer en komt terug in de voorbereiding, tijdens het beheerplan vormgeven, alsmede het maken van afspraken tussen opdrachtgever en opdrachtnemer.

Om meer te leren over samenwerken en communiceren worden ook cursussen gegeven, of kun je kijken naar voorbeelden van hoe andere pricinces het doen.

Neem bijvoorbeeld een kijkje bij het leernetwerk Gelderland, het beheerplan biologisch bermbeheer Zuid Holland, of de (betaalde) cursus van steenbreek over samenwerken en communiceren over ecologisch bermbeheer.

Verder is bestuurlijk draagvlak ook belangrijk op ecologisch bermbeheer goed uit te kunnen voeren. Daarnaast is de ook de aanbesteding belangrijk. Daar kun je meer informatie over vinden de bronnen bij dit blokje.

Dat een berm niet zomaar een stuk onbenut groen is langs de kant van de weg, maar nog meer weten veel mensen niet. Een berm kan namelijk een hotspot voor leven zijn, een kleurrijke blikvanger en bruggen tussen natuurgebieden. Het is belangrijk goed te communiceren over een berm. Vaak worden er vragen gesteld waarom de bermen niet gemaaid worden en zo slordig zijn. Vlaanderen heeft een handboek communiceren over ecologisch bermbeheer gemaakt, met nuttige informatie.

Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat deze video niet getoond kan worden. Vink marketing aan in uw cookie-instellingen en ververs deze pagina om de video te tonen.

Sint Anthonis: Bij-vriendelijk bermbeheer

Wageningen Environmental Research

Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat deze video niet getoond kan worden. Vink marketing aan in uw cookie-instellingen en ververs deze pagina om de video te tonen.