Een groene stad voor iedereen

De stad van de toekomst is voor iedereen: mens, dier en plant. Dat vraagt om een nieuwe benadering bij het ontwerpen en uitvoeren van plannen voor de stad. Betrokkenen bij stadsontwikkeling, zoals projectontwikkelaars, architecten, gemeenteambtenaren, stedenbouwkundigen, bouwers en beleidsmakers zullen daarom meer inclusief leiderschap moeten tonen. Het rapport ‘De groene stad van de toekomst’ laat zien hoe inclusief leiderschap eruitziet. Het rapport stelt ook dat bewoners leiderschap moeten tonen, want zij zijn nog weinig aanwezig bij het ontwerpen en uitvoeren van stadsontwikkeling.

Van volle stad naar groene stad

De steden van nu zijn vol: gebouwen, bestrating en auto’s nemen alle ruimte in. Dat zorgt voor veel warmte in de stad, weinig groen, minder leefbaarheid en een risico op wateroverlast bij extreme regen. Als wijken op dit moment groener worden, dan is dat vaak niet beschikbaar voor alle inwoners van de stad.

In de toekomstbestendige stad is er meer groen, dat ook nog eens beschikbaar is voor alle bewoners. Er is aandacht voor de bodem en voor water. In de stad van de toekomst is beschikbaarheid van het groen een recht voor alle bewoners, mens en niet-mens. Daarom moeten betrokkenen rondom stadsontwikkeling meer inclusief gaan denken en doen.

Inclusief leiderschap, hoe?

Inclusief denken en doen vraagt om leiders die actief bezig zijn met sociale en ecologische rechtvaardigheid binnen stedelijke projecten. Het rapport geeft de vier grondbeginselen van inclusief leiderschap:

• Empathie. Iedereen die betrokken is bij stadsontwikkeling zou oog moeten hebben voor de behoeften van alle mensen, dieren en planten in de stad.
• Plaatsing. Zowel natuur als mensen hebben een gelijkwaardige en zichtbare plek in de stad.
• Toegang. Alle mensen hebben evenveel toegang tot zg. hulpbronnen, zoals financiën, werk, onderwijs, groen, kennis en besluitvorming.
• Identiteit. Het erkennen van de vele levensstijlen en identiteiten binnen elke stad.

Handen en voeten voor principes

Met de vier grondbeginselen worden waarden, prioriteiten, uitdagingen en behoeften helder. In het rapport staan tools en voorbeelden per principe. Om ieder principe handen en voeten te geven, introduceert het rapport vier persona’s, fictieve personen, May, Archy, Bep en Conny.

• May (empathie) werkt aan meer begrip voor elkaar en toegankelijke en veilige openbare ruimten in de stad. Ook wil ze begrip kweken voor meer natuur in de stad. Barrières daarbij zijn onder andere de toenemende polarisatie, weinig aandacht voor de bewoners bij besluitvorming en projectontwikkeling.
• Archy (plaatsing) zorgt ervoor dat elke stadsbewoner een zichtbare plek in de stad heeft. Dat geldt voor mens en natuur. Hier horen ook nieuwe verdienmodellen voor groen en circulariteit bij, zodat iedereen kan meeprofiteren. In de hoofdstad laat de Amsterdam Donut Coalitie zien hoe dit werkt.
• Bij Bep (toegangsprincipe) draait het om de mogelijkheid tot meebeslissen voor iedere inwoner. Dat is nog niet zo eenvoudig, omdat formele organisaties rondom stadsontwikkeling vaak ver weg staan van de dagelijkse leefwereld van inwoners. Daarnaast zou iedere inwoner toegang moeten hebben tot economische, sociale en groene mogelijkheden van een stad. Uitdaging hierbij is dat sociale en economische ongelijkheid niet alleen op te lossen is met stadsontwikkeling. Daarnaast is het complex om stadsnatuur een stem te geven.
• Conny werkt aan een stad waar iedereen zichzelf mag zijn, waar het voor iedereen veilig is en waar diversiteit gevierd wordt. Binnen projecten betekent dat verschillen in inzichten over bijvoorbeeld klimaat, natuur en gezondheid worden omarmt. Geen makkelijke klus, want onveiligheid maakt dat niet iedereen vrijuit in de stad kan leven. Stigmatisering van bepaalde groepen in de samenleving zet een rem op inclusie, waardoor mensen zich niet gezien voelen. Bouwplaats Zonnepark in Arnhem staat als voorbeeld in het rapport.