Obstakels naar betere voeding

Thema’s als duurzaamheid, gezondheid en dierenwelzijn wegen steeds zwaarder bij voedselkeuzes. Maar smaak en prijs zijn vaak de doorslaggevende factoren bij de aankoop van eten en drinken. We blijken gewoontedieren, ondanks een economische werkelijkheid met hoge kosten voor levensonderhoud. Het veranderen van dit consumentengedrag is complex, zo concludeert Foodvalley NL in een recent rapport. 

Het is op een drukbezette voedselmarkt bovendien lastig om nieuwe gezonde producten in het schap te krijgen en die met winst te verkopen. Daarnaast dwarsboomt een web aan richtlijnen en regelgeving de introductie en innovatie van gezonde producten. Bovendien missen producenten die een gezondere innovatie bedenken, of het nu gaat om een ​​product, ingrediënt of technische dienst, soms de zakelijke vaardigheden om deze ideeën succesvol te pitchen, op te schalen en op de markt te brengen. 

En er zijn nog meer wegblokkades. Het te snel gezonder maken van bestaande producten kan de verkoop negatief beïnvloeden, omdat consumenten vaak gehecht zijn aan een bepaalde smaak en mondgevoel. ‘Het implementeren van nieuwe technologieën in de praktijk vereist een sprong in het diepe en een aanzienlijke investering van de kant van de producent’, zo staat in het rapport. Een laatste obstakel is de beperkte beschikbaarheid van onderzoek en ontwikkeling (R&D).  

Spelers bij elkaar brengen

Foodvalley NL roept daarom een nieuwe community in het leven: Healthier Food – Innovate for Good. Daarmee wil de netwerkorganisatie belangrijke spelers uit verschillende sectoren samenbrengen om gezamenlijk op te trekken. Want om meer consumenten gezondere producten te laten kopen, moeten deze ruim beschikbaar, aantrekkelijk en betaalbaar zijn.  

Het initiatief krijgt financiële steun van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. De brede samenwerking vloeit voort uit het Nationaal Preventieakkoord, waarin ruim zeventig Nederlandse organisaties eerder afspraken om consumenten makkelijker de gezondere keuze te laten maken. Naar aanleiding van dit akkoord is de Nationale Aanpak Productverbetering (NAPV) gelanceerd. Dat initiatief moedigt producenten aan om de hoeveelheid zout, suiker en verzadigde vetten in voedingsmiddelen te verlagen en het vezelgehalte juist te verhogen.  

Kansen voor verandering

Deze aanmoediging alleen is onvoldoende, oordeelt Foodvalley NL. “Om een alomvattende, duurzame verandering te bewerkstelligen, moeten we het hele ecosysteem in ogenschouw nemen: alle spelers en overwegingen die betrokken zijn bij het proces van het creëren van gezonder voedsel. De wegblokkades die we zien, kunnen niet door individuele partijen worden opgelost, maar vereisen collectieve actie van verschillende belanghebbenden in het hele ecosysteem.” 

Welke oplossingen voor het grijpen liggen? Het goedkoper maken van gezond voedsel door bijvoorbeeld true pricing. Of gewoontes van consumenten veranderen door nudging: een opkomende motivatietechniek waarbij mensen subtiel worden gestimuleerd om hun koop- en eetgedrag aan te passen. Of aanpassing van wet- en regelgeving rondom gezonde voeding. 

Internationaal samenwerken

Ook in het internationale onderzoek naar voedselaankoop- en consumentengedrag is winst te behalen. Zo leidt Wageningen University & Research het project COMFOCUS om de onderzoeksmethodes binnen Europa te harmoniseren en naar een hoger niveau te tillen. Karin Zimmermann, verbonden aan Wageningen Economic Research, is internationaal projectleider. 

Zimmermann en haar Europese collega’s willen de onderzoeksdata eenduidiger en efficiënter beschikbaar maken, zodat andere onderzoekers er in nieuwe projecten mee verder kunnen. “Zo kunnen Europese beleidsmakers hun beslissingen beter wetenschappelijk onderbouwen en meer evidence based beleid voeren voor het aanmoedigen van gezondere voedselkeuzes”, zegt Zimmermann. “Beleidsmakers hebben behoefte aan simulaties en voorspellende modellen om het maatschappelijk draagvlak voor hun beleid te voorspellen, en hun aanpak te optimaliseren.” 

Voedselomgeving in beeld

De vier ‘groene hogescholen’ in Nederland pakken gezamenlijk praktijkgericht onderzoek naar gezonde voedselkeuzes op. Studenten van de HAS Green Academy hebben hun eigen voedselomgeving eens onder de loep genomen. Ze startten bij het aanbod op het NS-station ’s-Hertogenbosch, namen vervolgens de korte wandelroute naar school, en gingen langs bij naastgelegen MBO- en HBO-instellingen.   

Het eerste wat opviel was dat er, naast de cateraars op de scholen, maar liefst twintig aanbieders van voedsel waren op die paar honderd meter, schetst lector Herman Peppelenbos. De studenten concludeerden dat 94 procent van het aangeboden voedsel niet past in de Schijf van Vijf. “Om gezond eten werkelijk concurrerend te laten worden, is een brede samenwerking noodzakelijk. Met een rol voor de landelijke overheid (btw), de lokale overheid (vestigingsbeleid), de foodbedrijven (productinnovatie), scholen (voedselbeleid) en niet te vergeten de studenten zelf”, concludeert Peppelenbos.