Zandhagedissen bieden hoop bij ziekte van Lyme 

Ieder jaar vindt de ‘Week van de teek’ plaats om aandacht te vragen voor tekenbeten, want dat kan leiden tot de ziekte van Lyme bij de mens. Dit komt doordat teken besmet kunnen zijn met de bacterie Borrelia burgdorfia, de eigenlijke veroorzaker van de ziekte van Lyme.  

Jaarlijks worden in Nederland meer dan 20.000 nieuwe gevallen van de ziekte van Lyme gemeld. Veel van de mensen die de ziekte oplopen, genezen na een antibioticakuur. Maar de ziekte van Lyme kan zich ontwikkelen tot een slepende ziekte met weinig kans op genezing.  

Daarom vindt er nog steeds veel onderzoek plaats naar de teek, de ziekmakende Borrelia-bacterie en de ziekte van Lyme. Zo blijkt uit onderzoek dat de zandhagedissen in natuurgebied de Amsterdamse Waterleidingduinen immuun zijn voor de Borrelia-bacterie. En dat is goed nieuws, want hagedissen kunnen gastheer zijn van de teek.  

Overdracht van de Borrelia-bacterie 

De overdrachtscyclus van de Borrelia-bacterie hangt samen met de levenscyclus van de teek. Teken dragen van zichzelf de Borrelia-bacterie niet bij zich, zij worden als larve besmet door hun eerste gastheer. Deze eerste gastheer kan een klein knaagdier, vogel of hagedis zijn. Muizen en egels zijn geschikte eerste gastheren voor de teek en vaak besmet met Borrelia burgdorfia. Als een teek eenmaal besmet is, houdt hij de bacterie de rest van zijn leven bij zich. Na de bloedmaaltijd bij de eerste gastheer, laat de tekenlarve zich vallen en leeft op de grond tussen grassen en bladeren. Daar gaat de teek over naar het volgende levensstadium, die van nimf. Ook in dat stadium heeft de teek bloed nodig. Gastheren zijn dan kleine en middelgrote zoogdieren, hagedissen en vogels. Ook na deze bloedmaaltijd laat de nimf zich weer vallen en ontwikkelt zich in vegetatie tot de volwassen teek. Ook in dit stadium heeft de teek bloed nodig. De mens kan dan als gastheer besmet raken met Borrelia burgdorfia die de ziekte van Lyme kan veroorzaken.  

Hagedissen immuun 

De zandhagedissen in het natuurgebied de Amsterdamse Waterleidingduinen blijken immuun voor de Borrelia-bacterie, de veroorzaker van de ziekte van Lyme. Dit resultaat is goed nieuws, want dit kan risicoverlagend voor de mens zijn. Er zijn voor het onderzoek hagedissen gevangen, waarvan tekenlarven en tekennymfen zijn verzameld die de reptielen bij zich droegen. Deze larven en nimfen zijn onderzocht of ze waren besmet met de Borrelia-bacterie, en dat waren ze nauwelijks.  

De onderzoekers verzamelden tekennimfen op diverse locaties in het natuurgebied, om vast te stellen of zij wel of niet besmet waren met de Borrelia-bacterie. Precies in die vegetatietypen waar de zandhagedis graag verblijft, open duindoornstruweel en duingrasland, zijn weinig van de tekennimfen besmet met deze bacterie.