Hoge energieprijs dwingt glastuinders tot maatregelen

In 2020 kostte een kuub gas op de vrije markt nog grofweg tussen de 5 en 15 cent. Met de winter in aantocht lopen de prijzen in de herfst van 2021 al op tot het veelvoudige. Door het terugschroeven van de Nederlandse aardgasproductie groeit de afhankelijkheid van de levering uit het buitenland. Met name vanuit Noorwegen en Rusland stokt de aanvoer, mede doordat de vraag naar aardgas in Azië in de lift zit. Daarnaast is de opslag in Europa, na een lange winter, onvoldoende op peil gebracht. 

Ook de elektriciteitsprijs stijgt mee met de hoge gas- en steenkoolprijzen. Daarnaast zorgt de hogere CO2-emissieprijs van het Europese emissiehandelssysteem voor stijgende kosten. Belangenorganisatie Glastuinbouw Nederland is bezorgd over de hoge prijzen die tuinders in financieel zwaar weer kunnen brengen. Volgens hen is sprake van een crisissituatie en laten de eerste tuinders hun kassen al leegstaan.  

Het seizoen inkorten

Bij de meeste teelten in de Nederlandse kassen maakt energie globaal tussen 20 en 30 procent van de kosten uit. Hoe de hoge energieprijs uitpakt voor individuele tuinders is afhankelijk van de producten die in de kas staan en de energiecontracten die de ondernemers hebben afgesloten. Tuinders zullen deze winter kouder telen of kiezen om de verlichting uit te zetten.  

Ook zal het seizoen verkort worden, omdat de laatste opbrengsten niet zullen renderen. Een andere optie is overstappen naar een ander gewas, waarbij de marktprijzen voor kasproducten sterk kunnen dalen of juist stijgen door hert veranderende marktaanbod. 

Grondstof der grondstoffen

Alexander Formsma van Glastuinbouw Nederland raadt telers aan alle scenario’s goed door te rekenen samen met een adviseur. ‘Energie is de grondstof der grondstoffen. Wordt dat duurder, dan wordt alles duurder. De stijging is heel moeilijk door te berekenen in de kostprijs, omdat de meeste telers op de wereldmarkt opereren’, duidt de beleidsspecialist energie en klimaat in Nieuw Oogst. 

Formsma benadrukt het belang van de energietransitie die de sector doormaakt. ‘Verduurzamen en besparen zijn de enige opties om de toekomst van onze sector veilig te stellen en daarmee ons bestaansrecht te garanderen.’ De belangenorganisatie wijst erop dat elke euro die nu extra moet worden betaald voor energie en die tuinders minder krijgen door een lagere productie niet beschikbaar is voor duurzame investeringen. 

Kas als Energiebron 

Glastuinbouw Nederland werkt met de overheid aan een nieuw convenant waarin afspraken worden gemaakt over de CO2-emissiedoelen voor 2030. Binnen het programma Kas als Energiebron zoeken de partijen sinds 2005 samen naar oplossingen om energie te besparen en het gebruik van duurzame energie in de glastuinbouw te stimuleren. De ambitie is om in 2050 een volledig duurzame en economisch rendabele energievoorziening voor de glastuinbouw te hebben. 

Het programma ontwikkelt kennis en technieken om bijvoorbeeld meer duurzame energie zoals bio-energie, zonlicht en geothermie - aardwarmte - te benutten. Binnen Kas al Energiebron is veel aandacht voor de praktijk van tuinbouwondernemers, adviseurs, toeleveranciers. Alle onderzoeksprojecten worden begeleid door mensen uit de praktijk via begeleidingscommissies.  

Kas zonder gas 

In Bleiswijk draait sinds het voorjaar van 2019 een zogenoemde all-electric kas: KAS2030. De kas gebruikt geen gas voor de verwarming, zoals in veel glasteelten wel via een warmtekrachtkoppeling (WKK) gebeurt. Een warmtepomp zorgt voor de ontvochtiging van de kas en ledverlichting stuurt de teelt. Daarnaast wordt warmte teruggewonnen en blijft de kas in de winter en het voorjaar meer gesloten.  

Op het gebied van water en nutriënten is KAS 2030 een 100 procent recirculerend systeem. Het niet door de planten gebruikte water wordt opgevangen, gezuiverd, aangevuld met schoon water en voeding en hergebruikt. Ook het natuurlijke licht wordt met hulp van speciaal glas ingezet. Dubbele en onafhankelijk van elkaar regelbare schermen zorgen voor de juiste lichtomstandigheden.  

In de all-electric kas kunnen vier verschillende teelten worden gedemonstreerd in afdelingen van 350 m2. De onderzoekers focussen zich op gewassen die normaal gesproken 10 tot 25 kuub gas per vierkante meter per jaar vragen, zoals aardbei. In de laatste winterteelt is een goede productie en kwaliteit fresia gerealiseerd.