Dossier
Antibioticaresistentie
Antibiotica zijn medicijnen die mensen en dieren helpen te genezen van infecties door bacteriën. Bacteriën kunnen ongevoelig worden voor antibiotica. We noemen dat resistent.
Steeds meer bacteriën ontwikkelen resistentie tegen antibiotica. Sommige infecties kunnen daardoor slecht of helemaal niet meer met antibiotica worden behandeld. De toename van antibioticaresistente bacteriën is een bedreiging van de gezondheid van mensen. Daarom is het van belang het gebruik van antibiotica voor mens en dier te verminderen.
- Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat de Video niet getoond kan worden - pas uw permissie voor cookies aan
Hoe ontstaat antibioticaresistentie?
Ieder mens en dier draagt goede en slechte bacteriën bij zich. Zijn er veel slechte bacteriën,dan kan een infectie ontstaan en daar kunnen ze ziek van worden. Bij een infectie zijn de bacteriën te bestrijden met antibiotica.
Waarom reductie van antibiotica?
Hoe vaker je antibiotica gebruikt, hoe groter de kans dat bacteriën resistent worden. Dat is gevaarlijk, vooral voor mensen met een zwakke gezondheid. Infecties met resistente bacteriën zijn dan moeilijker te behandelen.
One Health
De gezondheid van mens en dier en het milieu wordt bedreigd door bacteriën die resistent zijn tegen antibiotica. Resistente bacteriën komen voor bij mens, dier en in het milieu en worden daar net zoals bij de andere bacteriën onderling uitgewisseld.
Lees meer
Antibiotica doden de bacteriën of remmen ze in de groei. Hierdoor krijgt het lichaam de kans zich te herstellen. Soms zijn enkele bacteriën niet gevoelig voor een antibioticum. Ze zijn dan resistent. Doordat de gevoelige bacteriën wel zijn bestreden door antibiotica ontstaat ruimte voor de resistente bacteriën om zich te vermenigvuldigen. Door te veel of verkeerd gebruik van antibiotica neemt de kans toe dat de bacteriën resistent worden.
Publicaties
- Antibioticumresistentie, dossier Wageningen University and Research
Lees meer
Daarom is het belangrijk dat artsen en dierenartsen goed afwegen of het gebruik van antibiotica nodig is. Zo blijft behandeling van infecties ook in de toekomst mogelijk.
Publicaties
- Antibioticagebruik: mag het wat minder zijn?, artikel Management&Techniek, juni 2016
- Resistentievorming tegen antibiotica aanpakken Boerenbond, mei 2015
- Stand van zaken antibioticabeleid in de dierhouderij, Ministerie van Economische Zaken, 2016
- Antibiotic residues and resistance in the environment, rapport RIKILT Wageningen University and Research, 2016
- KNMvD-agenda op verantwoord antibioticagebruik bij dieren 2016-2020, KNMvD, 2016
- Relaties tussen antibioticagebruik en voorkomen van resistente micro-organismen, SDa Autoriteit Diergeneesmiddelen, 2016
- Leidt afname van antibioticagebruik bij dieren tot minder resistentieproblemen bij mensen?, RIVM, 2017
- Antibioticaresistentie: race tegen de klok, artikel STOWA ter info, 2018
Lees meer
De aanpak van dit probleem vraagt daarom een integrale benadering vanuit de One Health-gedachte: één wereld, één gezondheid van mens, dier en milieu.
Publicaties
- Netherlands Centre for one health
- Immuno Valley
- Antibioticaresistentie en voeding Voedingscentrum, 2014
- Impact zoönosen niet onderschatten artikel Veehouder-Veearts, 2013
- Antibioticabeleid in de dierhouderij: effecten en perspectieven, rapport Raad voor Dieraangelegenheden, 2016
Antibioticaresistentie bij mensen
In Nederland komen bij mensen relatief weinig resistente bacteriën voor. In de meeste andere landen is dit een veel groter probleem. Dit komt omdat je in Nederland alleen antibiotica kunt krijgen als een arts dit voorschrijft. Verder letten zorginstellingen goed op.
In de verpleeghuizen, waar de kwetsbare ouderen wonen, kan een resistente bacterie gevaarlijk zijn voor de oudere. Daarom start het RIVM in 2018 met een onderzoek naar resistente bacteriën in verpleeghuizen.
Antibioticaresistentie bij dieren
Dierenartsen schrijven antibiotica voor, met name voor veehouderijen. Binnen de veehouderijen werd relatief veel antibiotica gebruikt. Inmiddels is het gebruik van antibiotica bij dieren fors teruggedrongen.
Alternatieven voor antibiotica
De toename van antibioticaresistentie heeft een aanzet gegeven tot wetenschappelijk onderzoek naar alternatieven voor de bestrijding van infecties door bacteriën. Dit onderzoek richt zich op benutting van de immuunsystemen van mens en dier. De eerste resultaten zijn bemoedigend.
Lees meer
Als iemand een infectie met een resistente bacterie heeft in een ziekenhuis of verpleeghuis, wordt deze patiënt apart verzorgd en het verplegend personeel neemt strikte hygiënemaatregelen. Zo wordt voorkomen dat andere mensen ziek worden van deze bacterie.
Ook wordt in de zorg het antibioticagebruik bijgehouden en gecontroleerd. De Stichting Werkgroep AntibioticaBeleid (SWAB) speelt daar een rol in.
Publicaties
- Medici wijzen te snel naar veehouderij, artikel Veehouder-Veearts, september 2015
- Rapport Bronnen van antibioticaresistentie in het milieu en mogelijke maatregelen, RIVM, 2017
- Kamerbrief bij RIVM rapport Bronnen van antibioticaresistentie en mogelijke maatregelen, 2017
- Antibioticaresistentie en voeding, factsheet Voedingscentrum, 2014
- Is er een oplossing voor hardnekkige MRSA?, Infectieziekten Bulletin RIVM, 2017
Lees meer
Publicaties
- De gevolgen van veterinair gebruik van antibiotica, RIVM, 2017
- Antibioticavrij produceren in de melkveehouderij, dossier Biokennis
- Rapport Bronnen van antibioticaresistentie in het milieu en mogelijke maatregelen, RIVM, 2017
- Veel soorten antibiotica in mest gevonden, artikel Resource, 2014
- Prohealth-project bekijkt totaalplaatje, artikel Boerenbond - Management & Techniek, augustus 2014
- Kamerbrief Rapportage SDa Veterinair antibioticumgebruik over 2014, mei 2015
- Een antiboticavrije varkenshouderij, het kan, InnovatieNetwerkrapport nr. 14.2.331, juni 2014
- Verantwoord antibioticagebruik in de melkveehouderij, infographic NZO
- Antibiotica, factsheet NZO
- KNMvD-agenda op verantwoord antibioticagebruik bij dieren 2016-2020, KNMvD, 2016
- Relaties tussen antibioticagebruik en voorkomen van resistente micro-organismen, SDa Autoriteit Diergeneesmiddelen, 2016
- Leidt afname van antibioticagebruik bij dieren tot minder resistentieproblemen bij mensen? , artikel infectieziektenbulletin, 2017
Lees meer
- Onderzoeksprogramma Alternatieven voor antibiotica, ALTANT
- Ontwikkeling alternatieven antibiotica zeer moeizaam, artikel Melkvee, mei 2014
- ‘Veel meer inzetten op zelfherstellend vermogen’: homeopathisch dierenarts: antibiotica laatste redmiddel, artikel Melkvee Magazine, oktober 2016
Bacteriofagen
Het TV-programma ZorgNu nam een kijkje in Georgië waar virussen die bacteriën aanvallen, de zogenoemde bacteriofagen, al langer een alternatief zijn tegen antibiotica. In Nederland wordt daar nu voorzichtig onderzoek naar gedaan.
- Virussen: een goed alternatief voor antibiotica?, Nemo Kennislink, 2017
- Bacteriofagen, een alternatief voor antibiotica? Zorg.nu, 2017
Fokkerij van dieren
Een onderzoeker van WUR heeft een longread geschreven over het fokken van ziekteresistentie bij dieren. Lees het artikel hier
- Dieren selecteren op algemene ziekteresistentie? Ja, het kan echt!, longread WUR, 2018
- Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat de Video niet getoond kan worden - pas uw permissie voor cookies aan
Actueel
- Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat de Video niet getoond kan worden - pas uw permissie voor cookies aan
Laatste wijziging aan dit dossier:
2 mei 2018
Bron foto: Thinkstock