Dossier
Q-koorts
Q-koorts is een infectieziekte die van dieren op mensen kan overgaan (zoönose). Schapen en geiten kunnen de ziekte overdragen op andere dieren en op mensen. Tussen 2007-2011 was er een Q-koortsepidemie in Nederland.
Sinds 2007 is in Nederland het aantal mensen, dat besmet is met de Q-koortsbacterie flink toegenomen. In 2008 is het aantal gestegen van 168 naar 1000, in 2009 zijn al ongeveer 2354 personen besmet met de bacterie en is er sprake van een epidemie. Sinds april 2009 worden kleine herkauwers (schapen en geiten) verplicht gevaccineerd. Na 2010 is het aantal Q-koortspatienten weer gedaald. De NVWA meldt in april 2019 dat er in Nederland op professionele melkgeitenbedrijven en melkschapenbedrijven geen besmettingen zijn. Het laatste besmette bedrijf is in 2016 vrij verklaard.
- Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat de Video niet getoond kan worden - pas uw permissie voor cookies aan
Wat is Q-koorts?
Q-koorts is een ziekte die van dieren op mensen kan worden overgebracht (zoönose). De infectie wordt veroorzaakt door de bacterie Coxiella burnetii. Toen de ziekte in 1953 voor het eerst werd geconstateerd, was niet duidelijk wat de verwekker was. Vandaar dat de ziekte Q-koorts (van: query of vraagteken) werd genoemd.
Symptomen
Symptomen die op kunnen treden bij zieke dieren zijn: verminderde vruchtbaarheid bij runderen, bij geiten komt abortus voor. Meestal verloopt de ziekte echter zonder symptomen.
Bij verdenking van de ziekte bij dieren is er een meldingsplicht. Laboratorium onderzoek van dierlijk materiaal, kan uitwijzen of een dier besmet is of niet.
Inenten en mestafvoer
Boeren moeten verplicht hun dieren in laten enten tegen Q-koorts. Houders van dieren op kleine schaal mogen hun dieren vrijwillig in laten enten. Ook voor deze vrijwillige vaccinatie is veel animo.
Doordat de bacterie via mest kan worden verspreid, zijn de regels rondom mestverwerking ook aangescherpt sinds juli 2009. Mest mag ook naar andere plekken worden vervoerd, als deze daar wordt gepasteuriseerd, zodat de bacteriën worden gedood.
Meer info
De Q-koorts bacterie kan zich verspreiden via melk, mest maar ook via de lucht. Voornamelijk door het inademen van besmet materiaal.
Het RIVM doet onderzoek naar de overdracht methoden om zo een QMRA (quantitative microbial risk assessment) voor Q-koorts te ontwikkelen om besmette bedrijven sneller op te sporen.
Links en publicaties
- Dossier Q-koorts, website NVWA
- Q-koorts, dossier Bioveterinary Research
- Q-koorts informatie RIVM
- Modellering van de verspreiding van de Coxiella burnetii (Q-koorts) door de lucht, artikel RIVM Infectieziektenbulletin, 2016
- Farming, Q fever and public health: agricultural practices and beyond, artikel Archives of Public Health, 2018
- Q-koorts-onderzoek : kat en hond vormen ook gevaar artikel Geitenhouderij 2012
Meer info
60 procent van de mensen die besmet raken, merkt niks van de bacterie. Bij 40 procent treden griepachtige verschijnselen op met hoge koorts. Mensen die de Q-koorts hebben gehad, blijven nog lange tijd moe. Ook komt chronische Q-koorts voor, maar dit is slechts zelden het geval.
Sinds 2007 is in Nederland het aantal mensen, dat besmet is met de Q-koortsbacterie flink toegenomen. In 2008 is het aantal gestegen van 168 naar 1000 en in 2009 zijn al ongeveer 2354 personen besmet met de bacterie. Sinds april 2009 worden kleine herkauwers (schapen en geiten) verplicht gevaccineerd.
Lees meer
- Q-koorts kompas : samen richting kiezen en koers bepalen Q-support 2017
- Vaccinatie onderdeel van totaalpakket tegen Q-koorts, artikel GD, 2015
Dilemma's bij bestrijding
Bij de bestrijding wordt ook duidelijk dat er sprake is van een groot dilemma. Aan de ene kant zijn er de risico’s voor de volksgezondheid. Mensen hebben te kampen met behoorlijk ernstige ziekteverschijnselen. De Gemeentelijke Gezondheidsdienst (GGD) wil de bestrijding vanuit dit oogpunt dan ook voortvarend oppakken.
Video
- Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat de Video niet getoond kan worden - pas uw permissie voor cookies aan
- Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat de Video niet getoond kan worden - pas uw permissie voor cookies aan
Onderzoek naar Q-koorts
- Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat de Video niet getoond kan worden - pas uw permissie voor cookies aan
- Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat de Video niet getoond kan worden - pas uw permissie voor cookies aan
Lees meer
Aan de andere kant zijn er de geitenhouders. Bestrijding van de epidemie betekent ook dat er dieren geruimd moeten worden. De vraag is of alle geiten, alle drachtige geiten of alleen besmette drachtige geiten geruimd moeten worden. Kinderboerderijen blijven vooralsnog buiten schot. Voor de boeren betekent het niet alleen een groot economisch verlies, het gaat ook om de vraag of het ethisch verantwoord is om zoveel geiten te ruimen.
Downloads en links
- Verzoek uit Regeling van werkzaamheden inzake het bericht ‘Q-koorts wordt erger, ondanks intensieve behandeling’, Kamerbrief, 2018
- Beantwoording vragen over de gevaren voor de volksgezondheid ten gevolge van niet tegen Q-koorts gevaccineerde geiten Kamerbrief, 2018
- Advies Q-koorts: kennis en ervaring dreigen verloren te gaan, Provinciale Raad Gezondheid 2017
Laatste wijziging aan dit dossier
26 november 2020
Foto intro: Shutterstock