Dossier
Aardappelbewaring
De kwaliteit van de aardappel wordt tijdens het bewaarproces door meerdere factoren beïnvloed. Het ras, de groeiomstandigheden op het veld, de teelttechniek, de gewasbescherming, rijpheid bij de oogst en de omstandigheden bij het rooien zijn medebepalend. Eenmaal ingeschuurd, moet het meest optimale klimaat worden nagestreefd.
Bewaarproces
In het bewaarproces kunnen we verschillende fasen onderscheiden: drogen, wondhelen, koelen, bewaren en, mogelijk, opwarmen. Het rooien en inschuren moet voorzichtig gebeuren om beschadigingen (bijvoorbeeld mechanische beschadigingen en stootblauw) te voorkomen.
Opslagplaats en bewaring
Het ontwerp van de bewaarinrichting is afhankelijk van de volgende factoren: het volume aardappelen, de benodigde ruimte voor het in- en uitschuren, wassen en verpakken en de wijze van opslag: los gestort of in kisten. Om verspreiding van bacteriën en schimmels tegen te gaan is het heel belangrijk dat de bewaarinrichting regelmatig grondig ontsmet wordt.
Ventilatie
Goede ventilatie maakt het mogelijk de knollen te drogen, te koelen, op temperatuur te houden, ziektes tegen te gaan en kieming te onderdrukken. Bij het koelen is het van belang dat scherpe schommelingen in de temperatuur worden vermeden. Dit kan met behulp van een bewaarcomputer.
Lees meer
Koelen
Het koelen van de aardappelen kan starten na het drogen en de wondheling. Elk van deze vijf bestemmingen heeft een specifieke bewaartemperatuur (zie onder). Een RV van 95 % moet worden nagestreefd om de vochtverliezen van de bewaarde aardappelen te beperken.
Aardappelen worden bewaard voor vijf (afzet-)markten:
- Aardappelen voor verse consumptie (tafelaardappelen) 4 °C
- Fritesaardappelen 7-9 °C
- Chipsaardappelen 8-10 °C
- Pootaardappelen 3-4 °
- Zetmeelaardappelen 4 °C
De genoemde temperaturen zijn voor lange bewaring: langer dan enkele maanden.Aardappelen voor verse consumptie en voor verwerking in frites en chips hebben kiemremmingsmiddelen nodig om de kieming tijdens de bewaarperiode zoveel mogelijk te beperken.
Meer informatie
- Hoe kan je stootblauw vermijden, artikel Landbouw&Techniek, 2010
- Spruiten in de kiem gesmoord, artikel Akker Magazine,
- Poster Beter Pootgoed bewaren, 2009
- Aardappelbewaring: constructie en bewaarproces: praktijkgids voor de bewaring van consumptieaardappelen, 2003
- Teelthandleiding zetmeelaardappelen: bewaring, Kennisakker, 2003
- Bewaring van zetmeelaardappelrassen, Kennisakker, 2003
- Telers frissen bewaarkennis op : controle met stip op één als belangrijkste verbeterpunt, artikel Akker Magazine, 2012
Lees meer
Kistenbewaring
De laatste jaren is er een toenemende belangstelling voor kistenbewaring van aardappelen. De voordelen zijn duidelijk: Partijen kunnen gescheiden worden opgeslagen (traceerbaarheid!). De kans op drukplekken is kleiner vanwege de kleinere storthoogte. En kleinere partijen kunnen afzonderlijk opgewarmd of verhandeld worden.
Meer informatie
- Kosten en gebruiksgemak bepalen keuze van systeem: akkerbouw, artikel Boer en bouw gids, 2011
- Aardappelen bewaren zonder problemen, artikel Management&Techniek, 2014
- Dossier aardappelbewaring goed starten, artikel Management&Techniek, 2016
- Kistenschuiver: Graafstra-kistenvuller, artikel LandbouwMechanisatie, 2014
- Automatisch vullen, artikel LandbouwMechanisatie, oktober 2016
- Dossier aardappelbewaring goed starten, artikel Management&Techniek, 2016
Lees meer
Voor iedere fase kan een ander programma worden ingesteld. Naast een goede temperatuur is ook een goede ventilatie van belang. Bijvoorbeeld om aardappelen te drogen of lokale rottingshaarden aan te pakken en het kiemremmingsmiddel in gelijke mate over de bewaarde aardappelen te verdelen (luchtverdeling).
Meer informatie
- Effectiviteit van koudverneveling en zuig- en blaasventilatie bij kistenbewaring van aardappelen, Kennisakker.nl, 2011
- Effectiviteit van koudeverneveling bij de toepassing van kiemremming in de aardappelbewaring, Onderzoeksrapport Wageningen University and Research, 2011
- Bewaring aardappelen met koeling & ventileren, PPO rapport, 2013
- Een aardappelbewaarplaats is geen ziekenhuis, artikel Landbouw&Techniek, 2010
- Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat de Video niet getoond kan worden - pas uw permissie voor cookies aan
Energiebesparing
Het gros van bewaarplaatsen verbruikt 0,06 tot 1 kilowattuur per ton per dag. Het praktijknetwerk 'Slim en kostenbesparend bewaren' keek in de periode 2012 - 2013 naar mogelijkheden om energie te sparen. Doel was minimaal 10 procent te besparen op energie en op verlies in gewicht en kwaliteit van het bewaarde product. De telers in het netwerk vergeleken onderling bewaarprestaties.
Bewaarziekten
Bacteriën en schimmels kunnen de oorzaak zijn van kwaliteits- en gewichtsverlies in de bewaring. De mate waarin zij een rol spelen hangt af van de toestand van de knollen bij het inschuren, van het drogen, van de wondheling, van het toedienen van gewasbeschermingsmiddelen (alleen bij pootaardappelen) en van de klimaatcondities tijdens de bewaring.
Actueel
Recente berichten Groen Kennisnet
Lees meer
Uit het netwerk bleek dat de verschillen in energiegebruik soms met een factor 5. De bewaarverliezen varieerden van 2 tot 7 %. Die verlezen nemen toe bij hogere bewaartemepraturen en langere bewaarperiodes. Er was geen aantoonbaar verband tussen bewaarverlies en energieverbruik. Resultaten zijn te lezen in de brochure Bewaring van aardappelen, leerpunten van het praktijknetwerk 'Slim en kostenbesparend bewaren'.
Meer informatie
Lees meer
De meest veelvoorkomende schimmels en bacteriën zijn: droogrot (Fusarium sp.), aardappelziekte (Phytophthora infestans), zilverschurft (Helminthosporium solani), zwarte spikkel Colletotrichum coccodes), Phoma of gangreen, natrot (Erwinia sp.). Verder komen nog regelmatig voor: stootblauw, schilbrand, inwendige kieming, glazigheid, zwarte harten en drukplekken.
Meer informatie
- Ziekten en plagen in aardappelen (beeldenbank, ziekten, plagen en onkruiden)
- Bestrijding bewaarziekten in pootaardappelen met knoflook onderzoeksrapport (2009)
- Droogrot (Fusarium sp.), beeldenbank gewasbescherming
- Aardappelziekte (Phytophthora infestans), beeldenbank gewasbescherming
- Zilverschurft (Helminthosporium solani), Beeldenbank gewasbescherming
- Phoma of gangreen, beeldenbank gewasbescherming
- Natrot (Erwinia sp.), beeldenbank gewasbescherming
- Nieuwe ziekten en plagen bij aardappelen, artikel Management&Techniek, 2017
- Vreterij in consumptie-aardappelen, PPO rapport, 2015
Laatste wijziging aan dit dossier:
23 mei 2019
Bron introfoto: Thinkstock