Dossier
Terugkeer van de wolf
In heel Europa is de wolf aan een opmars bezig. Na eeuwen van vervolging keert het dier terug, mede dankzij een Europese afspraak om wolven te beschermen.
De wolf (Canis lupus) is een zoogdier dat behoort tot de roofdieren (Carnivora) en de familie hondachtigen (Canidae). De wolf leeft vaak in een groep (roedel) met een sociale hiërarchie. De Europese wolf (Canis lupus lupus) komt voor van Spanje, Duitsland en Scandinavië tot de Chinese steppen. De totale populatie wordt geschat op zo’n honderdduizend dieren.
In Duitsland leven inmiddels meer dan twintig wolvenroedels. Enkele roedels hebben hun leefgebied in de buurt van de Nederlandse grens. In februari 2019 is geconstateerd dat er op de noordelijke Veluwe al 6 maanden een wolvin verblijft. Daarmee is de wolf officieel gevestigd in ons land, voor de eerste keer sinds 150 jaar. In de loop van 2019 heeft zich daar nog een andere wolf gevestigd en in de zomer hebben deze twee wolven drie welpen gekregen.
Sinds eind 2019 worden er in de provincies Friesland, Drenthe, Noord-Brabant en Gelderland steeds vaker schapen doodgebeten door wolven. Dit zorgt voor veel onrust onder herders en boeren. De provincies helpen waar mogelijk met maatregelen om het vee te beschermen. Buitengewoon opsporingsambtenaren (boa's) moeten voorkomen dat er op de wolven wordt gejaagd.
Verspreiding in Europa
Alle Europese landen tekenden in 1982 de Bern-conventie om, naast veel andere soorten, de wolf te beschermen. Inmiddels is de wolf aan een herstel in Europa bezig. Hij is teruggekeerd in landen als Zweden, Frankrijk en Zwitserland.
Verspreiding in Nederland
Sinds 2017 bevinden zich continu wolven in Nederland, maar pas sinds begin 2019 is er een wolf meer dan zes maanden aanwezig in ons land. Dat betekent dat deze wolvin de eerste gevestigde wolf in Nederland is na ongeveer 150 jaar. Sinds 2019 zijn er ook andere wolven permanent aanwezig.
Wettelijke bescherming
De wolf in Nederland is wettelijk beschermd dankzij de Europese Habitatrichtlijn. De wettelijke bescherming van de wolf is een taak van de Rijksoverheid. De uitvoering van het natuurbeleid ligt grotendeels bij de provincies.
Lees meer
In 1998 werd in Oost-Duitsland een eerste roedel wolven waargenomen, net als in West-Polen. Deze wolvenpopulaties breiden zich steeds verder uit.
Jonge wolven verlaten hun geboorteroedel na 1 tot 2 jaar. De zoektocht naar een eigen leefgebied duurt maanden en brengt ze meestal tot zo’n 200 kilometer ver.
Lees meer
De gevestigde wolvin heeft de naam GW998f en haar vestiging wordt bevestigd door middel van analyse van DNA monsters uit met name keutels. Deze wolf komt oorspronkelijk uit een roedel in Babben in Duitsland, circa 600 km van de grens. Zij heeft haar leefgebied op de noord Veluwe. Deze wolvin heeft ook een partner, wolf GW893m. Zij hebben drie welpen gekregen in 2019. Hun leefgebied kun je op deze kaart bekijken.
Andere gevonden uitwerpselen zijn afkomstig van een andere wolvin (GW960f), zij is ook (bijna) formeel gevestigd op de midden Veluwe.
Tussen december 2017 en januari 2018 is een Duitse vrouwelijke wolf via Nederland naar België gelopen en is daarmee de eerst geregistreerde wolf in België.
Op Nature Today plaatst men regelmatig nieuwsberichten over waargenomen wolven.
Vanaf eind 2019 worden er steeds meer zwervende wolven waargenomen in de grensstreken Friesland, Drenthe en Noord-Brabant. Hierdoor is er een enorme toename in de predatie op schapen.
Lees meer
De provincies zullen voorlichting geven en eventuele problemen in kaart brengen. Illegale vervolging van wolven leidt tot hoge straffen. Ook bijvoeren van wolven wordt verboden.
Verder is goede voorlichting heel belangrijk. Mensen hoeven zich voor zichzelf geen zorgen te maken over de komst van de wolf. Wolven zijn namelijk mensenschuw en gaan ons uit de weg. Voor ons vee is het een iets ander verhaal. Door de komst van de wolven zien Nederlandse boeren steeds vaker dat hun vee door wolven wordt aangevallen. Veel boeren krijgen steun van de provincie bij het nemen van wolfwerende maatregelen.
Vertegenwoordigers van schapenhouders en natuurorganisaties hebben een stap gezet door het provinciaal bestuur Gelderland te vragen een commissie in te stellen met als opdracht: het maken van een plan waarin preventieve maatregelen ter bescherming van schapen en geiten centraal staan.
Meer informatie
- Antwoorden schriftelijke vragen over het verbeteren van de Nederlandse wolvenaanpak, Ministerie van LNV, 2020
- Gebiedsgericht preventieplan wolvenschade Veluwe : samen naar effectieve preventieve maatregelen, Gebiedscommissie preventie wolvenschade Gelderland, 2020
- Interprovinciaal wolvenplan, IPO 2019
- Wolven in Nederland
- Wolven in Nederland : wat betekent dat voor u? Brochure, 2018
- Is er ruimte voor wolven in Nederland?, VBNL, 2013
Links
- Dossier Wolven (Wageningen UR)
- Website Wolven in Nederland
- Wikipedia over de Europese wolf
- Zoekopdracht 'Wolven' op Groen Kennisnet
- Welkom wolf, website over de wolf in België
Links
- Tussenrapportage wolf in Nederland: activiteit van mei tot juli, BIJ12, 2020
- Het Klokhuis : Wolven in Nederland, 2019
- Gevestigde wolven Noord-en Midden-Veluwe, Provincie Gelderland, 2019
- Monitoringplan Wolf, BIJ12, 2019
- Filmbeelden bevestigen: jonge wolven op de Veluwe, Nature Today, juni 2019
- Tweede wolf gevestigd op de Veluwe, Nature Today, juni 2019
- Wederom een wolf in Nederland, Nature Today, 2018
- Wat gaat er veranderen bij de eerste territoriale wolf in Nederland?, Nature Today, 2018
- Wolf A28, Resource 2017
- BIJ12 Faunabeheer Wolf
Actueel
Recente nieuwsberichten op Groen Kennisnet over de wolf
Eeuwen van vervolging
In heel Europa kwamen vroeger wolven voor. Maar mensen zagen wolven als bedreiging of concurrent en gingen ze steeds intensiever vervolgen.
Wolf en vee
Boeren of herders die vee verliezen aan een wolf, krijgen compensatie uit het Faunafonds. Daarin voorziet de Flora- en faunawet. Maar schade is ook te voorkomen met behulp van preventieve maatregelen.
Hoe herken je een wolf?
De kop en snuit van een wolf zijn breed. De oren hebben een afgeronde top en staan ver uit elkaar. De poten staan recht onder de vrij diepe borst. Honden hebben meestal een smallere borst, waarbij de poten meer aan de zijkant lijken te staan.
Lees meer
In de loop van de 18de en 19de eeuw verdween de wolf uit Nederland, eerst in het westen en in 1775 uit Utrecht. De laatste wolf in Limburg werd in 1869 doodgeschoten.
Twee decennia later was de wolf ook in België en in de Eifel (Duitsland) uitgestorven. Uiteindelijk werd de wolf teruggedrongen tot het voormalige Oostblok en de gebergtes van Italië en Spanje.
Lees meer
Omdat de wolf een beschermde diersoort is in Nederland is het ook mogelijk voor het Faunafonds om tegemoetkomingen in schade door wolven te verlenen als zich schade voordoet.
Effectieve maatregelen om schade van de wolf aan vee te voorkomen zijn o.a. elektrische rasters, kuddewaakhonden, de dieren ’s nachts op stal zetten of binnen een kleinere veilige nachtweide houden.
Ook het toevoegen van rammen aan de kudde zal de weerbaarheid van de kudde vergroten. Tegenwoordig zie je steeds vaker kuddes die alleen bestaan uit ooien waardoor het verdedigingselement van een kudde ontbreekt.
Meer informatie
- De wolf zoekt z’n plekje , arikel Wageningen world, 2020
- Pilot Kuddewaakhonden, ARK Natuurontwikkeling, 2020
- KBH Rassenwijzer : kuddebewakingshonden, Canine Efficiency, 2020
- Richtlijn taxatie en prijzen bij wolvenschade in schapenhouderij BIJ 12, 2019
- Protocol algemeen - Canis lupus lupus, BIJ12, 2019
- Schade door wolven aan vee, veelgestelde vragen en antwoorden, BIJ12, 2019
- Flyer: Bescherming van vee tegen wolven, BIJ12, 2017
- Preventieve maatregelen ter voorkoming van predatie van vee door wolven, BIJ12, 2015
Lees meer
Wolven mijden mensen en zijn vooral ’s nachts actief. Mocht je denken dat je een wolf in het wild ziet, dan is de kans groot dat het toch een hond betreft.
Honden stammen van wolven af en de diersoorten hebben een grote genetische overlap. Vooral hondenrassen als husky, malamut, laika en sommige kruisingen met herdershonden vertonen sterke gelijkenissen met de wolf. Maar er zijn verschillen
De wolf draagt zijn staart recht en naar beneden. Het einde van de staart is vaak donkergekleurd. De uitwerpselen van een wolf bevatten stukjes bot, hoefjes en haren. De uitwerpselen zijn meer dan 2,5 centimeter dik en 20 centimeter lang. Verse uitwerpselen zijn zwart, oudere zijn grijs of wit.
Meer informatie
Laatste wijziging aan dit dossier:
22 september 2020
Foto: Thinkstock