Nieuws

Baas over je eetgedrag?!

Wie of wat bepaalt nu eigenlijk wat we eten? We streven ernaar om gezond te eten, maar in de praktijk lukt dat vaak niet. In deze video vertellen drie wetenschappers welke factoren ervoor zorgen dat we bepaalde voedselkeuzes maken.

Per dag worden we wel tweehonderd keer geconfronteerd met voedselkeuzes. Het complexe web van neurologische-, sociologische-, culturele en omgevingsfactoren bepaalt uiteindelijk hoe we omgaan met die keuzes. De voedselomgeving, het totale aanbod van voedsel en marketing om ons heen, is het meest bepalend voor ons eetgedrag.

Voedselomgeving

De voedselomgeving varieert van microniveau (wat staat er in mijn koelkast?) tot macroniveau (welk beleid voeren overheden uit?). Maartje Poelman, gezondheidswetenschapper aan de Universiteit van Utrecht, onderzoekt de invloed van onze omgeving op ons eetgedrag. Zij richt zich met name op het aanbod om ons heen. Welke winkels op het gebied van voeding (supermarkten, fastfood outlets, groenteboeren, etc) zien we wanneer we naar buiten gaan? Ook kijkt ze naar wat er de afgelopen decennia is veranderd. Zo is er bijvoorbeeld veel meer aanbod gekomen in producten, zijn er meer fastfood outlets bijgekomen en is er veel meer aandacht voor marketing. Kortom, meer prikkels en meer verleidelijk aanbod aan ongezond, bewerkt voedsel.

Volgens de maatstaven van de schijf van vijf past 25% van het voedselaanbod in winkels in de categorie gezond eten en 75% in de categorie ongezond eten. We houden bijna allemaal van zout, suiker en vet. Deze producten worden ook vaker gepromoot, zijn vaak goedkoper en meer voorradig. Dit maakt dat je sneller een ongezondere keuze maakt. Poelman spreekt van een toxic, dikmakende omgeving. In zo’n omgeving wordt het steeds moeilijker om weloverwogen, gezondere keuzes te maken. Wilskracht alleen blijkt niet voldoende te zijn om verleidingen van de voedselomgeving te weerstaan. De overheid zou hier volgens haar een rol in moeten gaan spelen, maar zijn hier vooralsnog een beetje huiverig voor.

Sporters als culturele autoriteit

Historicus Jon Verriet, verbonden aan de Radboud Universiteit, doet cultuurhistorisch onderzoek naar het dieet van sporters. Hij geeft aan dat we tegenwoordig de luxe hebben om te kiezen. Voor de jaren 60 van de twintigste eeuw hadden de meeste mensen nauwelijks keuze. Tot begin 1900 at het gros van de mensen zelfs drie keer per dag alleen aardappelen. Na de tweede wereldoorlog komen de eerste supermarkten in ons land en valt er steeds meer te kiezen. Reclame en marketing doen hun intrede en de eerste tekenen van overeten worden zichtbaar.

Door de hedendaagse overvloed en de daarbij horende gezondheidsproblematiek krijgt gezondheid een nieuwe status. Gezond levende mensen worden gezien als wilskrachtig en gedisciplineerd en daar willen we ons graag aan meten. Sporters zijn daar een goed voorbeeld van. Je kunt aan sporters zien dat ze verstandig met voeding en eten bezig zijn. Het zijn mensen die wel weten hoe ze verantwoordelijk met hun gezondheid moeten omgaan. Waarom lukt het de massa dan niet om zich blijvend te conformeren aan dit gezondheidsideaal?

Afleiding

Naast de invloed van onze voedselomgeving en het enorme marketingapparaat is ook een teveel aan afleiding een factor die een rol speelt in ons eetgedrag. Ons leven is steeds drukker en voller geworden. We nemen niet meer altijd de tijd om rustig te gaan eten. Steeds vaker eten we snel even achter onze computer of onze smartphone. Floor van Meer, hersenwetenschapper aan de Universiteit van Leiden, onderzoekt welke invloed afleiding heeft op ons eetgedrag.

Onze hersenen kennen twee cognitieve processen: het reflectieve en het impulsieve systeem. Het reflectieve systeem is rationeel en bewust. Er vindt een overweging plaats vooraf aan de keuze. Deze overweging zorgt ervoor dat onmiddellijke impulsen worden bijgesteld. Het impulsieve systeem daarentegen is snel, automatisch en onbewust. Gedrag dat hieruit voortkomt, wordt direct aangestuurd door prikkels uit de omgeving. Als we afleiding hebben tijdens het eten, reageren we veel meer vanuit het impulsieve systeem. We zijn ons minder bewust van wat we aan het doen zijn. Hierdoor eten we vaak sneller en meer. Ook heeft afleiding tijdens het eten invloed op de smaak. We proeven minder goed, waardoor we geneigd zijn zouter, zoeter en vetter te gaan eten.

Bewustwording van alle prikkels die voortdurend op ons afkomen en de impulsieve manier hoe we daar op reageren, kan al een eerste stap zijn om weer baas te worden over ons eigen eetgedrag.

(Bron foto: Shutterstock)