Gemeenschappelijke visie nodig voor koerswijziging landbouw
Begin juli presenteerde het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) het rapport 'Naar een wenkend perspectief voor de Nederlandse landbouw'. In dat rapport maakt het PBL duidelijk dat de schaalvergroting en intensivering in de landbouw op gespannen voet staat met de maatschappelijke roep om de natuur en de leefomgeving te beschermen. Het rapport - een essay - wil antwoord geven op de vraag hoe je de Nederlandse landbouw zou kunnen veranderen. Waarom gaat een koersverandering zo moeizaam? Zou je een ander duurzamer verdienmodel kunnen ontwikkelen?
Landbouwsysteem
Om het uitblijven van een koersverandering te kunnen begrijpen gaat het rapport in op de relaties, afhankelijkheden en contracten die samenkomen op het boerenbedrijf. Het verdienmodel van de Nederlandse landbouw is nog gebaseerd op het voorzien in goedkoop voedsel en productieverhoging, zo schrijft het planbureau. Het hele landbouwsysteem van voerleveranciers, boerenorganisaties, kennisorganisaties, landbouwadviseurs en banken is daarmee vergroeid geraakt. En ondertussen staat het boereninkomens onder druk, aldus het PBL. Verduurzaming van de landbouw blijkt maar moeizaam tot stand te komen.
Boeren zitten vaak vast in de ontwikkelrichting van intensivering en schaalvergroting. Ze zijn steeds afhankelijker van financiers, verwerkers, toeleveranciers zijn toegenomen. Alternatieve verdienmodellen zijn kostbaar en risicovol. Daarom is doorgaan op het ingeslagen pad voor hen vaak de enige mogelijkheid.
Koersverandering
Wil je werken aan een koersverandering, dan helpt het niet de regelgeving nog sterker aan te scherpen. Dat is geen wenkend perspectief, aldus het PBL. En de innovatiebenadering, waarbij individuele bedrijven zelf besluiten duurzamer te gaan produceren, lost niet alle problemen in de landbouw op. Voor een echte koersverandering is een gedeeld toekomstbeeld voor de Nederlandse landbouw nodig.
Dat toekomstbeeld moet laten zien hoe ons landschap en onze voedselvoorziening eruit moet zien. Een koersverandering vraagt ook dat andere verdienmodellen ontwikkeld worden. Voor zo'n koersverandering is politieke onderhandeling nodig. Omdat het proces complex is, is regievoering door de overheid nodig.
Rijksoverheid
Het PBL vindt dat het bedrijfsleven, maatschappelijk middenveld, overheden en boerenorganisaties gezamenlijk via een akkoord een wenkend perspectief voor de Nederlandse landbouw zouden moeten ontwikkelen. De partijen maken daarin afspraken over hun rollen en de instrumenten die nodig zijn voor een koerswijziging. De Rijksoverheid zal hierin een belangrijke rol moeten vervullen aldus het planbureau.
(Bron foto: Shutterstock)