Gene-editing nog niet inzetbaar voor veeverbetering

Met gene-editing zoals de crispr-cas-techniek kun je heel gericht het dna op een specifieke plek aanpassen. Je knipt het dna in een cel open waarna je een gen voor bijvoorbeeld gehoorndheid bij koeien kunt vervangen door een gen voor hoornloosheid. Zo zou je de veeverbetering op bepaalde fokdoelen kunnen versnellen. Maar is gene-editing wel zo veelbelovend als het op het eerste gezicht lijkt?

Genen

Vakblad Veeteelt maakt in het artikel 'Gene-editing nog niet de kip met gouden eieren' duidelijk dat er nog veel haken en ogen kleven aan de techniek. Natuurlijk kun je met gene-editing eigenschappen die door een gen worden bepaald snel veranderen. Maar veel eigenschappen worden door heel veel verschillende genen beïnvloed, zegt onderzoeker John Bastiaansen. Gene-editing is dus maar beperkt inzetbaar.

Daarbij komt nog dat alleen gene-editing niet voldoende is. Zou je het gen voor hoornloosheid met gene-editing inbouwen, dan duurt het nog een tijd voordat een populatie koeien helemaal hoornloos is, zo legt Bastiaansen uit. Hij vraagt zich daarom wat gene-editing oplevert.

Selectie

Ook met gerichte selectie kun je al in vier generaties een hoornloze populatie fokken, zegt hij. Zou je bij de selectie ook letten op andere fokwaarden zoals melkproductie, exterieur, gezondheid en gebruikskenmerken (Nederlandse Vlaamse index, NVI) dan duurt het langer voordat je hoornloosheid bereikt. En ook als je gene editing toepast, zul je moeten selecteren.

Risico's

Hoewel wetenschappers het enthousiasme wat temperen zijn verschillende fokkerijorganisaties wereldwijd wel bezig met gene-editing. Innovatiemanager Sijne van der Beek van CRV zegt in het artikel dat gene-editing een krachtige techniek is die de potentie om eigenschappen als hoornloosheid versneld in de populatie te brengen. Maar zij heeft ook nog wel wat vragen. Zijn de risico's voldoende afgewogen? Verandert er echt niets anders dan dat ene gen? En voor welk doel mag je gene editing gebruiken?

Debat

Van der Beek vindt dat een maatschappelijk debat nodig is. Ze wil weten hoe de samenleving aankijkt tegen gene-editing. Om die reden starten Wageningen UR en de faculteit Diergeneeskunde binnenkort een onderzoek over de invulling van het publieke debat rond gene-editing. Dat project vindt mede plaats op initiatief van het onderzoeksconsortium Breed4Food.

Wagenings hoogleraar Henk Bovenhuis constateert dat gene-editing niet de kip is met de gouden eieren. De techniek wordt nu wel wat gehypet. Op lange termijn kan gene-editing misschien wel een 'gamechanger' in de veeverbetering zijn, zo zegt hij, maar er zitten nu nog veel haken en ogen aan.

(Bron foto: Pixabay)