Genen op bestelling

De stier Herman, die in 1990 geboren werd, was het eerste genetische gemodificeerde rund. Bij de techniek die toen gebruikt was, speelde toeval een belangrijke rol. Je kon niet precies bepalen op welke plek je het genoom wilde aanpassen. Maar met modernere technieken kun je heel precies bepalen waar je in het DNA een gen aanpast. Deze techniek 'gene-editing' is het gesprek van de dag bij diverse fokkerijorganisaties, schrijft vakblad Veeteelt in het artikel 'Een fokstier op bestelling'.

Gene-editing

Bij gene-editing wordt gebruik gemaakt van de CRISPR/CAS9 techniek, waarvoor ook in de plantenveredeling interesse bestaat. Die techniek maakt het mogelijk heel gericht een genetische eigenschap op een bepaalde plaats in het genoom van een dier of plant te introduceren.

Je kunt alleen een 'kwalitatieve' genetische eigenschap aanpassen, dat zijn eigenschappen die door een enkelvoudig gen worden bepaald: roodkleur bij vee, of hoornloosheid bijvoorbeeld. Zo is het al gelukt een hoornloos kalf te krijgen uit twee gehoornde ouders. Het zou interessant zijn als je zo ziekteresistentie kunt inbouwen. Varkensfokkers hebben daarom interesse voor een gen dat resistent bepaalt tegen PRRSv, een longziekte bij varkens.

Discussie

Maar gene-editing op commerciële basis is nog niet toegestaan. Er is veel maatschappelijk debat over het introduceren van vreemd DNA in het genoom van dieren. Voorstanders benadrukken dat er uitsluitend materiaal gebruikt wordt van diersoorten zelf. Vreemd DNA komt er niet aan te pas. Binnen de Europese Commissie vindt een discussie plaats of je gene-editing onder genetische modificatie moet laten vallen. Als dat zo is, wordt het niet toegestaan.

Johan van Arendonk, van Hendrix Genetics en eerder hoogleraar en hoofd van de leerstoelgroep Fokkerij en Genomics, verwoordt in het artikel zijn aarzelingen over de techniek. 'We weten eigenlijk nog heel weinig van het genoom. Als je daar iets in verandert, is het altijd de vraag of het aangepaste gen nog meer functies heeft dan dat ene waar je een bedoeling mee hebt'.

Dialoog

Aansluitend op die discussie kwam de Raad voor Dieraangelegenheden in februari met een Zienswijze Fokkerij en voortplantingstechnieken. De raad schrijft dat technieken als gene-editing veel ethische vragen oproept waarover komende jaren breed gediscussieerd kan worden. Wat is het belang van die technieken? Wat zijn risico's? Fokkers moeten investeren in dialoog en zich in maatschappelijke discussies actief opstellen.

(Bron foto: Thinkstock)