Het spoor van de boktor

Nadat de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) een esdoorn aantrof met gaten, mogelijk besmet met de Aziatische boktor, rees de vraag waar dat insect uit de boom gekropen is? In Nederland of in het land van herkomst? Wanneer zijn de gaten gemaakt? Voor promovendus Paul Copini was het reden het onderwerp van zijn studie aan te passen. Kun je zien of een uitvlieggat recent gebruikt is? Zijn proefschrift Markers inside wood geeft een antwoord.

Schadelijk

De Aziatische boktor (Anoplophora chinensis) is een van de meest schadelijke invasieve soorten. Ze vreten bomen, vooral esdoorns, maar ook andere loofbomen van binnenuit op. De soort komt voor in Zuidoost-Azië en duikt op in de VS, Canada of Europa. Vermoedelijk reizen ze mee met geïmporteerde bomen, vooral Japanse esdoorns. Bij aantasting wordt in een straal van 100 meter rond de besmette boom alles preventief gerooid.

Uitvlieggaten

Het is daarom van belang te weten, wanneer je uitvliegopeningen aantreft, hoe oud die openingen zijn. Is de kever al lang uitgevlogen? Of is het een recent gat? Bij besmetting leggen volwassen boktorren eitjes in de bast van de boom. De larven die uitkomen kruipen naar diepere lagen van de boom. Na twee tot drie jaar verpopt de larve zich, maakt een uitvlieggat en vliegt uit. Die uitvlieggaten zijn ongeveer een centimeter groot, die je nog lang ziet. En met jaarringenonderzoek kun je die gaten dateren.

Dateren

Copini bestudeerde verschillende uitvlieggaten. Op verschillende momenten van het groeiseizoen boorde hij zelf gaatjes in de bomen. Vervolgens bracht hij de reactie van die boom in beeld. Uit het onderzoek blijkt dat je drie periodes kunt dateren: voor, net na en tijdens het groeiseizoen. Die datering helpt om vast te kunnen stellen wanneer de uitvlieggaten zijn ontstaan. Copini, werkzaam bij Alterra en Centrum voor Genetische Bronnen, promoveerde op 27 oktober 2015.

(Bron foto: NVWA)