Onteigening of verplaatsing van bedrijf: een pijnlijk proces

De burger wil meer bouwgrond, de natuurorganisaties willen meer natuur en de bedrijven willen ontwikkelruimte. Zo begint vakblad Veeteelt Vlees het artikel 'Onteigende boeren' over bedrijfsverplaatsingen en onteigening van grond. Tussen 1996 en 2010 is er 86.000 hectare landbouwgrond verdwenen, schrijft het vakblad. Aan bebouwing, wegenaanleg, aanleg van industrieterreinen, recreatieterreinen, nieuwe natuur of aanleg van gebieden voor wateropvang.

Verloren landbouwgrond

Wereldwijd gaat er ook veel landbouwgrond verloren, jaarlijks ongeveer 12 miljoen hectare. Verwoestijning en droogte is op wereldschaal een belangrijke oorzaak voor verdwijnen van die landbouwgrond. In Nederland speelt dat gelukkig niet. Meestal is het de overheid die beslist dat landbouwgrond een andere bestemming moet krijgen. Boeren krijgen te horen dat ze hun bedrijf moeten verplaatsen, zoals Erik en Francis Rijling. Zij kregen acht jaar geleden te horen dat de polder bij Leidschendam, waar hun veebedrijf gevestigd was, gebruikt zou worden voor piekberging van water. De periode van verplaatsing was een rotperiode, zegt Rijling. De onderhandelingen verliepen lastig.

Ontpoldering

Het vakblad portretteert enkele agrarisch ondernemers die gedwongen werden landbouwgrond op te geven. Henny en Tiny de Gendt, bijvoorbeeld moesten voor hun bedrijf in het Vlaamse Kieldrecht net over de grens van Zeeuws Vlaanderen, landbouwgrond opgeven voor de ontpoldering van de Hedwige-Prosperpolder. Het echtpaar kijkt teleurgesteld terug op het proces. Een vergoeding voor de waardevermindering van het bedrijf kregen ze niet. En er was ook geen sprake van compenserende grond of een bedrijfsverplaatsing. De onteigening heeft het echtbaar De Gendt veel slapeloze nachten bezorgd.

Onteigening

Dave Claessen in Stokkem, kijkt ook teleurgesteld terug op wat hem overkwam. In 2005 kreeg hij te horen dat 20 hectare van zijn gepachte grond onteigend zou worden voor het Grensmaasproject. Dat was amper twee jaar nadat hij het bedrijf van zijn schoonvader had overgenomen. Na ontgrinding, is het gebeid niet - zoals beloofd - teruggegaan naar de boeren, zegt hij, maar omgevormd tot natuurgebeid. En in 2014 krijg hij opnieuw te maken met onteigeining. Toen liet het gemeentebestuur weten dat 9 hectare van bedrijf onteigend zou worden

Pijnlijk proces

Dat de procedures tot bedrijfsverplaatsing en ingewikkeld proces en soms pijnlijk proces is, laat Sanne Holtslag-Broekhof in haar proefschrift zien. Ze promoveerde in juni 2016 op deze problematiek. Ze bracht de onzekerheden van bedrijfseigenaren en de moeizame onderhandelingsprocessen in kaart. Naast het proefschrift, schreef ze een boekje 'Private grond voor publieke doelen' waarin ze een aantal maatschappelijk relevante thema's bespreekt zoals verkopen of verplaatsing, onteigenen, geld en emotie en een eerlijk onderhandelingsproces. Het boekje bevat daarnaast een samenvatting van haar dissertatie. Naam, organisatie, email adres.

(Bron foto: Thinkstock)