Vasthouden nageboorte door identiek afweereiwit
Drie procent van alle koeien blijft aan de nageboorte staan zonder een op het oog aanwijsbare oorzaak. Genetische overlap tussen kalf en koe in een eiwit dat een rol speelt in het afweersysteem, is volgens promotieonderzoek van Lindert Benedictus de reden. Mogelijk biedt genoominformatie in de toekomst een oplossing. De bevindingen van Benedictus komen aan bod in het artikel ‘Identiek afweereiwit houdt nageboorte vast’ uit het blad Veeteelt.
Lichaamsvreemd
De nageboorte wordt na het afkalven door de koe afgestoten omdat het lichaamsvreemd is. Het is immers, net als het kalf, maar voor de helft afkomstig van de koe. MHC-klasse-1-eiwitten spelen daarbij een rol. ‘Ieder individu heeft een andere variant van de MHC-klasse-1-eiwitten, maar de kans is aanwezig dat moeder en kalf hetzelfde afweereiwit hebben en dat de nageboorte daardoor niet als lichaamsvreemd wordt gezien’, zegt Benedictus in het artikel.Bewijs
Benedictus genotypeerde met een speciale techniek een groep van 65 koeien, waarbij in een groot aantal gevallen het niet afkomen van de nageboorte niet te verklaren was. ‘In 91 procent van de gevallen waarin de MHC-klasse-1-eiwitten tussen moeder en kalf verschillend waren, kwam de nageboorte af. Maar als deze eiwitten bij moeder en kalf identiek waren, bleef 43 procent van de koeien aan de nageboorte staan’, geeft Benedictus aan. ‘Dit bewijst dus dat bij gelijke MHC-klasse-1-eiwitten de kans veel groter is dat de nageboorte niet afkomt.’
Hoe de afweerreactie en het afkomen van de nageboorte precies werken, blijkt nog altijd deels een mysterie. Aanwijzingen over hoe deze afweerreactie op gang komt, komen uit een ander onderzoek van Benedictus. Daaruit bleek dat het wel of niet afkomen van de nageboorte al vóór het afkalven is bepaald en dat dit vaak ligt aan een verminderde afweerreactie van de koe tegen de nageboorte van het kalf.
DNA
DNA-bepaling is nu nog vrij duur, maar gezien de snelheid waarmee DNA-techniek zich ontwikkelt, is het volgens Benedictus niet ondenkbaar dat vrij snel het DNA-profiel van alle koeien in beeld komt. ‘Op dat moment zou je heel simpel in de paringen rekening kunnen houden met MHC-klasse- 1-eiwitten. Het zou een mooi bijeffect van de DNA-techniek kunnen zijn.’
In theorie zou dit kunnen zorgen voor het extra afkomen van de nageboorte bij twee van de honderd koeien. Dat geeft een besparing van zo’n honderd euro per koe die aan de nageboorte staat, rekenend met de risico’s van bijvoorbeeld baarmoederontsteking.
(Bron foto: Thinkstock)