Vitaliteit door opladen brein in de natuur

In ons dagelijks leven worden we voortdurend overspoeld met informatie. Deze continue overprikkeling van ons brein zorgt ervoor dat we tegen de middag vaak volledig uitgeput zijn. Onze productiviteit is op. Om weer op te laten moeten we tussendoor rustgevende activiteiten doen. Wandelen in het bos of park tussen de middag heeft meteen effect op het beslissingsvermogen. Om gezond te blijven en stress en uitputting te voorkomen vertelt Mark Mieras in het artikel 'De natuur als vluchtheuvel voor de geest' dat deze onderdompeling in de natuur belangrijk is.  

Patronen 

Ons brein is gevoelig voor patronen. Het probeert voortdurend de complexiteit van patronen te doorzien en te vereenvoudigen. Dit is nodig om de wereld voorspelbaarder te maken en om succesvol te kunnen overleven. In de natuur kom je overal patronen tegen die voor het oog misschien ingewikkeld lijken, maar voor de hersenen eenvoudig zijn. In een boom of in de nerven van een blad zie je bijvoorbeeld dezelfde structuur terug. In de wiskunde worden dit fractale patronen genoemd; patronen die zich herhalen op verschillende schaal. Deze herhaling van patronen zie je ook vaak terug in kunst. ,,Er is verwantschap tussen kunst en natuur. Kunstenaars laten zich inspireren door de natuur en vanuit de natuursector wordt de cultuur opgezocht, denk daarbij alleen al aan beeldentuinen. Beiden verschaffen ons veel plezier”, aldus Mieras. Kunst heeft dezelfde werking op ons brein als de natuur.  

Steden 

Zo rustgevend als natuur en kunst zijn voor ons brein zo complex is een stedelijke omgeving voor onze hersenen. Door het ontbreken van herkenbare patronen is een stad voor onze hersenen onoverzichtelijk, veeleisend en chaotisch. ,,Daarom moeten hersenen veel meer informatie verzamelen om de stad te doorgronden. Gestuurd door al die prikkels schieten de ogen er rusteloos heen en weer”. Steden eisen meer van onze onvrijwillige aandacht. ,,De gerichte aandacht helpt ons plannen en doelen te verwezenlijken... De onvrijwillige aandacht is er om gevaar te identificeren. Het stelt ons in staat om te overleven... De onvrijwillige aandacht verstoort de gerichte aandacht. Nadenken over jezelf en over anderen, kennis tot je nemen wordt bemoeilijkt zolang de onvrijwillige aandacht je hersenen in de ban houdt”. Dit verklaart volgens Mieras mogelijk waarom kinderen die uitkijken op kale straten en gebouwen, minder goed met stress kunnen omgaan. Een enkele boom in het uitzicht, planten in huis of kunst aan de muur kunnen dan een uitkomst zijn om gerichte aandacht een rustpunt te geven. Dit komt de vitaliteit ten goede.  

Prikkels

Stadskinderen hebben een grote behoefte aan porties natuur. Ze reageren sneller op sociale spanning. Dit komt omdat je in de stad altijd op je hoede moet zijn voor sociale aanvaringen. De hersenen van stedelingen hebben zich hieraan aangepast. Ze houden extra veel rekening met hun omgeving en zijn gevoeliger voor kritiek. Ook kinderen met ADHD reageren sterk op prikkels. De strategie van hun hersenen lijkt op een uitvergrote vorm van de strategie die hersenen van stedelingen ontwikkelen. Hoewel de hersenen van stadskinderen en kinderen met ADHD gericht zijn op prikkels is het erg belangrijk dat hun brein voldoende rust krijgt.

Uit onderzoek is gebleken dat kinderen met ADHD beter functioneren en soms zelfs geen medicijnen meer nodig hebben als ze dagelijks een dosis natuur krijgen. Mieras geeft aan dat dit komt omdat natuur iets doet met het brein van kinderen en volwassenen. Het activeert gebieden waar de (vrije) beweging, het gevoel van waarde, het zelfbewustzijn en de reflectie zetelen. Daarnaast opent een groene omgeving ons sociale kanaal, de ventrale vagus. Deze bevordert ons vermogen tot communicatie en toenadering. Ook wordt ons immuunsysteem verhoogt door de ventrale vagus en verbetert het ons hartritme en onze serotoninehuishouding.  

Groene openbare ruimte 

Mieras pleit voor meer groen binnen de stedelijke omgeving. Het liefst geef je de bewoners hier zelf een stem in. Dit bevordert de sociale component. ,,De inrichting van de groene openbare ruimte moet uitnodigen tot sociaal zijn. Dat kan natuurlijk met een bankje, maar het effect is groter als je vanaf het begin burgers betrekt bij het ontwerp...Ik zie dit gebeuren bij de stads(moes)tuinen, en bij de inrichting en het beheer van de openbare groenstroken... Zulke projecten versterken de sociale samenhang van een buurt”. Door ook de stadsbewoners meer ruimte te geven zich te verbinden met groen en met de ander, zorgen we ervoor dat we met z’n allen vitaler worden.

(bron foto: Shutterstock)