Wetenschap is meer dan een mening

Eind jaren zestig - een roerige tijd vol met maatschappelijke discussies - beijverde prins Claus zich voor de oprichting van een stichting die zich ten doel stelde om de meningsvorming te bevorderen over de ontwikkelingen in de biowetenschappen en de gevolgen daarvan. Dat werd de Stichting Biowetenschappen en Maatschappij (BWM). De stichting wilde mensen in het land informeren over ontwikkelingen in de biowetenschappen door kennis te verspreiden.

Dat deed de stichting door cahiers uit te brengen: toegankelijk geschreven publicaties over uiteenlopende onderwerpen, zoals ontwikkelingen op biomedisch gebied, voeding, infectieziekten, gentechnologie, natuur of klimaat. Kenmerk van die cahiers is dat het geen uitgekristalliseerde kennis is. De cahiers zijn interessant voor een brede doelgroep, maar lange tijd waren leerlingen uit de bovenbouw van het voortgezet onderwijs de uitgesproken doelgroep, zo is te lezen in het voorwoord van het jubileumcahier. Daarom werden er in veel gevallen lesbrieven en lesprogramma’s aan de cahiers gekoppeld.

Wetenschap

In het jubileumcahier is er aandacht voor thema’s die de afgelopen 50 jaar zijn aan bod zijn gekomen. Het gaat daarbij om brede thema's als voedsel, natuur en klimaat, maar ook om thema's die gaan over gezondheid: preventie, gepersonaliseerde medicijnen, hersenen en gedrag, infectieziekten, en genetica.

In het eerste hoofdstuk 'Wat is wetenschap?' staat de wetenschap zelf centraal. Het onderwerp lijkt actueel in een tijd waarin wetenschap soms ook maar als een mening wordt bestempeld. Hoogleraar Hans Clevers trapt af door uit te leggen wat wetenschap is: Wetenschap is het verkrijgen van kennis. Wetenschappers proberen zo objectief mogelijk feiten te verzamelen om aan de hand daarvan conclusies te trekken.

Discussie

Maar je kunt je afvragen of dat altijd objectief is. Hoe hard zijn conclusies van een socioloog, historicus of econoom? Statistieken kunnen hen helpen om de juiste conclusie te trekken. Soms blijken conclusies toch niet te kloppen of blijkt later - voortschrijdende inzicht - dat het toch net wat anders is. Maar dat maakt wetenschap niet tot een mening. Het is daarom belangrijk dat wetenschappers open moeten zijn over hun methodes en hun onzekerheden van hun conclusies.

Voor studenten is het best verwarrend dat de waarheid soms anders in elkaar zit dan wat gedrukt staat, zegt Clevers. Dat kan aanleiding geven voor discussie over wetenschappelijke uitkomsten. Denk daarbij aan discussies over het effect van vaccinaties, over klimaatopwarming of over de stikstofemissies. Uit onderzoek van het Rathenau Instituut blijkt dat het vertrouwen in de wetenschap best hoog is, maar dat vertrouwen daalt zodra wetenschappers zich inlaten met overheid of bedrijven. Daarbij komt dat de mensen het gevoel hebben dat politici soms selectief zijn in wat ze uit de wetenschappelijke informatie gebruiken.

(Bron foto: Shutterstock)